زمان مطالعه
نویسنده
تاریخ انتشار
کاهش دبی منابع زیرزمینی و تداوم خشکسالی، مهرستان را در معرض بحران تأمین آب قرار داده است؛ اما پاسخ‌های توسعه‌محور نظیر اصلاح شبکه، اجرای خطوط انتقال جدید و بهره‌برداری از سد ماشکید علیا، امید به کاهش تنش آبی را در این شهرستان تقویت کرده است.
به گزارش روابط عمومی شرکت آب و فاضلاب سیستان و بلوچستان؛ براساس شاخص‌های اقلیمی و آمارهای ثبت‌شده استان سیستان و بلوچستان طی دو دهه اخیر با یکی از شدیدترین دوره‌های خشکسالی در تاریخ خود مواجه بوده است.
کاهش مستمر بارندگی، افت سطح آب‌های زیرزمینی، کاهش کیفیت منابع آبی، و وابستگی بالای تأمین آب شرب به منابع محدود زیرسطحی، چالش‌هایی را پدید آورده‌اند که نه‌تنها تأمین آب را دشوارتر کرده، بلکه پایداری زیستی و امنیت آبی بسیاری از مناطق استان را تحت‌تأثیر قرار داده است.
مناطق شرقی استان از جمله شهرستان مهرستان، به‌ویژه به دلیل موقعیت جغرافیایی، دمای بالای هوا و کمبود منابع جایگزین، بیش از پیش تحت فشار این بحران قرار دارند. تحلیل وضعیت منابع آبی مهرستان نشان می‌دهد که دبی چاه‌های آب شرب این شهر از ۷۰ لیتر بر ثانیه در سال‌های گذشته به کمتر از ۳۵ لیتر بر ثانیه کاهش یافته است.
این کاهش شدید، نه تنها به‌صورت مستقیم روی میزان دسترسی مردم به آب تأثیر گذاشته، بلکه ساختار مدیریت توزیع را نیز با محدودیت‌های قابل‌توجهی روبه‌رو کرده است.
اما این ارقام و نمودارها، در زندگی روزمره مردم تجربه‌ای ملموس دارند. خشکسالی برای بسیاری از ساکنین، به معنای جیره‌بندی آب، نوبت‌بندی ساعتی، کم‌فشاری شیرهای آب در روزهای گرم، و در برخی مناطق، بی‌آبی کامل در ساعات طولانی روز است.
در ادامه این گزارش، فرهاد سرگلزایی، مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب سیستان و بلوچستان به تشریح اقدامات صورت‌گرفته برای مدیریت بحران، رفع تنش آبی از مهرستان، و برنامه‌های اصلاحی و مشارکتی در محلات و روستاهای آسیب‌دیده، به‌ویژه محله کهن‌شهر و روستای کهن‌مگار می‌پردازد؛ مناطقی که به‌رغم شرایط سخت، همچنان در مسیر امید و همراهی حرکت می‌کنند.
فرهاد سرگلزایی در پاسخ به دغدغه‌های مطرح‌شده گفت: متأسفانه در پی کاهش شدید منابع آبی، دبی ۷ حلقه چاه تأمین‌کننده آب شرب شهر مهرستان از حدود ۷۰ لیتر بر ثانیه به ۳۵ لیتر بر ثانیه کاهش یافته است.
سرگلزایی بیان کرد: در راستای رفع تنش آبی و تقویت زیرساخت‌های توزیع، عملیات اجرای خط انتقال جدید با لوله‌هایی به قطر ۴۰۰ میلی‌متر برای اتصال مخزن جدید ذخیره آب شهر مهرستان به شبکه توزیع آغاز شده است.
وی افزود: این پروژه که با هدف بهبود فشار شبکه و تأمین پایدار آب در محلات دچار کم‌آبی اجرا می‌شود، در مجموع ۲ کیلومتر طول دارد که تاکنون ۵۰۰ متر از آن به اجرا رسیده است.
وی ادامه داد: همچنین لوله‌های مورد نیاز برای اصلاح و توسعه شبکه در محله‌های آسیب‌دیده، به‌ویژه کهن‌شهر، از سوی شرکت آب و فاضلاب تأمین و به‌زودی به شهرستان منتقل خواهد شد.
شهر مهرستان از آب سد سیراب می‌شود
با وجود دشواری‌های ناشی از کاهش منابع آب زیرزمینی و افت محسوس دبی چاه‌ها در شهر مهرستان، طرح‌ها و اقدامات جبرانی در سطح شهرستان با جدیت دنبال می‌شود. در همین راستا، مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب سیستان و بلوچستان در بخش دیگری از سخنان خود از تکمیل طرح انتقال آب از سد ماشکید علیا توسط شرکت مدیریت منابع آب و نیروی ایران خبر داد و اظهار امیدواری کرد: با بهره‌برداری از این طرح ملی، شاهد بهبود محسوس در وضعیت تأمین آب شرب مهرستان خواهیم بود و تنش‌های آبی فعلی، به‌ویژه در فصل تابستان، برطرف خواهد شد.
عبدالسلام کریمزایی، مدیر امور آب و فاضلاب شهرستان مهرستان نیز، در تشریح وضعیت توزیع آب در سطح شهر گفت: در پی کاهش محسوس دبی چاه‌های آب شرب شهر مهرستان بر اثر خشکسالی‌های اخیر، ناچار شدیم توزیع آب را به‌صورت جیره‌بندی یک روز در میان در سطح محلات و مرکز شهر اجرا کنیم. در حال حاضر، محله کهن‌شهر نیز در همین برنامه جیره‌بندی قرار دارد و آبرسانی به آن از ساعت ۷ بعدازظهر تا ۷ صبح روز بعد انجام می‌شود.
کریمزایی ادامه داد: طبق برآوردهای ما، حدود ۹۰ درصد از مشترکین این محله در این بازه زمانی از آب برخوردار هستند، اما متأسفانه در بخش بالادست که به محله مدرسه دینی معروف است، به دلیل افت فشار، آب جریان نمی‌یابد.
کریمزایی افزود: برای بهبود وضعیت و حل مشکل این منطقه، اجرای خط انتقال به طول ۲۵۰۰ متر از مسیر بیمارستان تا محله مدرسه دینی در برنامه قرار داد؛ در حال حاضر، لوله ورودی کهن‌شهر با قطر ۱۱۰ میلی‌متر برای ۷۰۰ مشترک فعال پاسخ‌گوی نیاز این بخش نیست و افزایش ظرفیت انتقال، ضرورتی فوری است.
آبرسانی با تانکر در کنار اصلاح شبکه
کریمزایی با بیان اینکه در کنار این طرح، پروژه‌ای برای اصلاح و توسعه شبکه داخلی به طول ۱۰۰۰ متر در دستور کار قرار گرفته است،
افزود: برای جلوگیری از محرومیت مطلق محله "مدرسه دینی"، در حال حاضر با یک دستگاه تانکر، آبرسانی اضطراری به خانوارهای بدون آب در حال انجام است و این روند تا زمان اجرای خط انتقال ادامه خواهد داشت.
مشارکت مردمی در کهن‌مگار، الگوی تاب‌آوری در بحران
مدیر امور آب و فاضلاب شهرستان مهرستان در بخش دیگری از سخنانش، به اقدامات انجام‌شده در روستای کهن‌مگار اشاره کرد و گفت: این روستا تحت پوشش مجتمع آبرسانی کهن‌کُهور قرار دارد و با وجود نبود اعتبار دولتی، ۸ کیلومتر خط پمپاژ و بخشی از شبکه داخلی، دو حلقه چاه تجهیزشده و خط برق آن با مشارکت مستقیم اهالی اجرا شده است.
وی در پاسخ به پرسش جذب نیروی آبدار برای این منطقه افزود: در حال حاضر دادرحمن دهانی به‌عنوان آبدار محلی، تمام امور بهره‌برداری، کلرزنی، رفع شکستگی‌ها، قرائت و وصول مطالبات را انجام می‌دهد. با توجه به ساختار خصوصی شرکت و وابستگی حقوق آبداران به آب‌بها، استخدام نیروی جدید بدون مجوز رسمی امکان‌پذیر نیست؛ متأسفانه وصولی ماهانه همه روستاهای مجتمع کمتر از ۲ میلیون تومان است.
بر اساس این گزارش، اقدامات فنی در حوزه توسعه زیرساخت‌های آبرسانی، به‌روزرسانی و اصلاح شبکه‌های توزیع، و اجرای طرح‌های انتقال با رویکرد مدیریت بهینه منابع، در کنار مشارکت فعال جامعه محلی، نشانگر حرکت هدفمند به‌سوی ارتقای پایداری تأمین آب و کاهش تنش آبی در شهرستان مهرستان است.
